Propolis dünyanın en eski doğal ilaçlarından biridir. Araştırmalar enfeksiyonlarla savaşmaya, bağışıklık sistemini güçlendirmeye ve tip 2 diyabeti iyileştirmeye yardımcı olabileceğini ortaya koymaktadır. Tarih öncesi çağlardan beri kullanılan propolisi, eski Mısırlılar bile kutsal kabul ettiler. Propolisin sağlığa potansiyel yararları, en yaygın kullanımları ve dozajı hakkında bilgi edinmek için okumaya devam edin.
Propolis Ne Demek?
Arı tutkalı olarak da bilinen doğal propolis formu, ısıtıldığında çok yapışkan ve mumsu hale gelen sert, kırılgan bir reçinedir. Arılar kovanlarını büyütmek ve savunmak için propolis kullandığından, propolis kelimesi Yunanca “banliyö” anlamına gelir.
Propolis, bal arıları tarafından bitki parçaları ve özsu kullanılarak üretilir. Arılar, kovanlarını bakteri ve davetsiz misafirlere karşı inşa etmek, onarmak ve korumak için bir tür çimento olarak kullanırlar. Arıları gözlemleyerek, tüm dünyadaki insanlar binlerce yıl boyunca propolisi bir sağlık takviyesi, tedavi ve hatta mumyalama gibi ritüeller için kullanmayı öğrendiler.
Son zamanlarda yapılan araştırma ve propolis ilgisi, kan basıncını düşürmek, kemikleri güçlendirmek, yaraları iyileştirmek, bağışıklığı güçlendirmek ve karaciğeri korumak için potansiyel sağlık yararlarını ortaya koydu. Bu makale, bu eski doğal şifa kaynağının modern kullanımlarında size rehberlik edecektir.
Propolisin kimyasal yapısı coğrafi kökeni, florası ve arı türleriyle yakından ilişkilidir. Kovandan kovana bile geniş ölçüde değişebilir. Organik propolis tipik olarak koyu kahverengi veya yeşil renklidir, tatlı bir kokuya sahiptir. Propolis genel olarak reçineler, balmumu, polen, asitler, şekerler ve vitaminler ve uçucu yağlardan oluşur.
Propolisteki ana aktif bileşenler, arıların bitki ve çiçek kısımlarından aldığı güçlü antioksidanlar olan chrysin gibi flavonoidlerdir. Arılar tükürüklerini bitki materyali, polen ve balmumu ile karıştırarak propolis yaparlar.
Propoliste şu ana kadar kokulu kimyasallar, asitler, karbonhidratlar, bitkisel yağlar ve vitaminler (B1, B2, C ve E vitamini) dahil olmak üzere 300’den fazla biyolojik olarak aktif bileşen tanımlanmıştır. Dünyada ilgi arttıkça yeni propolis türleri keşfedilmektedir.
Propolis Ne İşe Yarar?
Propolisin sağlığa faydalarını sizler için hazırladık.
Bakteriyel, Viral ve Mantar Enfeksiyonlarının Tedavisinde Kullanılır
Arılar, zararlı parazitlerin yayılmasını engellemek için propolis ile kovanı kaplayarak, kovanı bakterilerden korur.
Propolis, ağızdan alındığında veya ciltte kullanıldığında zararlı bakterileri, virüsleri, mantarları ve parazitleri öldürebilir. 30 çocuktan oluşan bir çalışmada, Brezilya propolisi, ağız temizleme suyu olarak oral bakterilerin öldürülmesinde etkili olmuştur.
Bir propolis merhem, genital herpesli 90 kişi üzerinde yapılan klinik bir çalışmada lezyonları iyileştirmede hem plasebo hem de antiviral bir ilaçtan (asiklovir) daha etkiliydi. Benzer şekilde, propolisli bir dudak balsamı, klinik olarak yaraları olan yaklaşık 200 kişi üzerinde yapılan bir klinik çalışmada asiklovirden daha etkiliydi.
Fareler üzerine yapılan bir çalışmada, propolis antibiyotik, antifungal ve antiviral ilaçların aktivitesini arttırdı. Propolis mikroplara kendilerini kopyalama ve büyüme yeteneklerini kapatarak saldırdı.
Propolis, vücutta koloniler oluşturma yeteneklerini engelleyerek maya enfeksiyonları ve diğer mantarlarla savaşabilir. Tırnak mantar enfeksiyonu olan 707 hastayı kapsayan bir çalışmada, 6 ay sonra katılımcıların yarısından fazlasında tırnaklara propolis özütü uygulandı. Tırnaklara nüfuz edebilir ve mantar biyofilmlerini yok edebilir.
Birkaç hücre çalışmasında propolis, maya hücrelerinin vücut yüzeylerine yapışmak için kullandığı bu biyofilm katmanını çözerek bir enfeksiyonu önleyerek maya kümelerinin oluşumunu durdurdu. Ayrıca bu şifalı doğal ilaç, candida mantarını öldürebilir ve hücrelerde biyofilmlerini engelleyebilir.
Bakteri, virüs ve mantar enfeksiyonlarını öldürdüğü için ve bağışıklık sistemini güçlendirdiği için corona virüsünden korunmak için propolis kullanılabilir.
Ağız Sağlığı İçin Kullanılır
6 yetişkin gönüllü ve 70 sağlıklı çocuktan oluşan 2 klinik çalışmada, bir propolis ağız gargarası oral bakterileri ve plak birikimini azalttı.
30 diş hekimliği öğrencisinin bir başka deneyinde, propolis bazlı bitkisel diş macunu, 2 hafta sonra diş plağını azaltmada normal diş macunundan daha iyi performans gösterdi.
Propolisli sakızlar, 30 sağlıklı çocuk üzerinde yapılan klinik bir çalışmada boşluklara neden olan mikrop (streptococcus mutans) türünün sayısını azalttı.
Propolis jelleri ve gargaralar 78 kişide yapılan iki farklı çalışmada diş eti hastalığını iyileştirdi. Diş eti çizgisi altında kullanılan ve propolis içeren bir çözelti, 16 kişi üzerinde yapılan küçük bir deneyde dişeti hastalığında geleneksel tedaviye ek olarak yardımcı oldu.
Diş dolguları için propolis kullanmak, binlerce yıl öncesine dayanan en eski diş hekimliği formlarından biri olabilir. Propolis ve balmumu diş dolgularına sahip eski insan iskeletleri keşfedildi, en eskisi Slovenya’dan ve 6.500 yıl öncesine aittir.
Oral propolis, 100’den fazla insan üzerinde yapılan iki klinik çalışmada ağız ülserlerini (aftöz stomatit) tedavi etmiştir.
Propolisli ağız gargaraları, farklı kanser türleri için tedavi edilen 214 kişi üzerinde yapılan dört farklı klinik çalışmada kemoterapi ve radyoterapinin (oral mukozit) neden olduğu hasarı da azalttı.
Tip 2 Diyabeti Tedavi Eder
Bazı insan ve hayvan çalışmalarına göre propolis, tip 2 diyabette yüksek kan şekeri seviyelerini düşürebilir ve kan şekeri kontrolünü iyileştirebilir.
Tip 2 diyabetli 250’den fazla hastanın dört deneyinde, 400-1500 mg propolis kan şekerini düşürdü ve antioksidan savunmayı artırdı. Meksika propolisinin diyabetik farelerde benzer etkileri vardı.
Diyabetlilerin % 15’inin ayaklarında açık yaralar yani diyabetik ayak ülseri oluşur. Yüksek kan şekeri seviyeleri vücudun bu ülserleri iyileştirme yeteneğini azaltır ve etkilenen uzvun amputasyonunu bile gerektirebilecek ciddi enfeksiyonlara neden olur. Topikal propolis, 64 kişi üzerinde yapılan iki küçük deneyde diyabetik ayak ülserlerinin iyileşmesini hızlandırdı.
Yine, sınırlı kanıtlar propolisin hem diyabet hem de bu durumdan türetilen ülserlerin iyileşmesine yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Siz ve doktorunuz durumunuz için uygun olabileceğini belirlerseniz, bu durum için deneyebilirsiniz. Diyabet için kanıtlanmış terapiler yerine asla propolis almayın.
Antioksidan Etkileri Vardır
Araştırmanın çoğu hücrelerde veya hayvanlarda olmasına rağmen, son zamanlarda insanlar üzerinde yapılan birçok araştırma, propolisin antioksidan faydalarını doğruladı.
67 kişilik bir klinik çalışmada, günde iki kez 15 damla propolis çözeltisi güçlü bir antioksidan görevi gördü, ana antioksidan glutatyonun yanı sıra “iyi” kolesterol HDL’yi de arttırdı. Propolis çözeltisi, bu hastalara üç ay boyunca verildi ve kalp hastalığı riskini azalttı.
47 kişilik bir klinik çalışmada, toz propolis (günde yaklaşık 50 mg flavonoid ile) 30 gün sonra erkeklerde oksidatif stresi % 23 oranında azalttı.
Yukarıda belirtildiği gibi, propolis takviyesi, tip 2 diyabetli 100’den fazla kişi üzerinde yapılan iki klinik çalışmada antioksidan durumunu iyileştirdi.
Sınırlı da olsa, şimdiye kadar yürütülen klinik çalışmalardan elde edilen kanıtlar, propolisin insanlarda antioksidan aktiviteye sahip olabileceğini düşündürmektedir.
Yara İyileşmesi İçin Kullanılır
Hayvanlar üzerinde yapılan deneylere ve hücresel çalışmalara göre propolis takviyesi, yeni cilt hücrelerinin büyümesini artırarak yara iyileşmesini iyileştirebilir.
Propolis, farelerde yara iyileşmesini hızlandırarak cilt hasarlarının iyileşmesine ve cildin yenilenmesine yardımcı oldu. Hücresel bir çalışmada, propolis hücreleri hasardan korudu, kollajen aktivitesini korudu.
Kemik Sağlığını Korur
Propolis, özellikle yaralanma sonrası kemik yoğunluğunu artırarak kemikleri güçlendirir ve kemiklerin daha sağlıklı olmasını sağlar. Sıçanlarda yapılan bir çalışmada, propolisin aktif bir bileşeni yeni kemik oluşumunu arttırdı.
Karaciğeri Korur
Propolis, karaciğeri alkole bağlı hasarlardan koruyabilir ve hayvan ve hücre temelli çalışmalara dayanarak karaciğer skarını önleyerek karaciğer hastalığı riskini azaltabilir. Sıçanlarda propolis özütü, kronik alkol kullanımından kaynaklanan karaciğer hasarını azalttı.
Kansere Karşı Korur
Propolis, kanserin yeni kan damarları üretmesini önleyerek, kanser hücrelerinin oksijen eksikliği nedeniyle ölmesine neden olarak hücrelerde kanserle savaşır.
Bununla birlikte, bazı propolis bileşikleri kararsızdır ve faydaları elde etmek için optimize edilmesi gerekebilir. Propolis kaynaklı optimize edilmiş aktif bileşikler, hem hücresel hem de hayvan çalışmalarında kanseri öldürdü.
Propolis Nasıl İçilir?
Propolis, kolay kapsül veya sıvı formda alınabilir. Genel sağlığınız için dahili olarak alın veya propolis sıvısını boğaz ve ağız sağlığı için gargara olarak su ile seyrelterek kullanın. İyileşmeye yardımcı olması için propolis sıvısını doğrudan cilde de uygulayabilirsiniz.
Propolis Fiyatı
Propolisin fiyatı farklı markalara göre 30 lira ile 350 lira arasında değişir.
Propolis Faydaları
Propolisteki çok sayıda biyoaktif ve antioksidan bileşik, geniş kapsamlı potansiyel faydalarını açıklar. Propolis genel olarak bakteri ve virüslerin büyüme ve yayılmalarını durdurarak öldürür. Maya ve mantar büyümesini engelleyerek mantar enfeksiyonlarıyla savaşır. Histamin salınımını engelleyerek alerjileri iyileştirir. Yüksek tansiyona neden olabilecek bir enzimin (tirozin hidroksilaz) aktivitesini azaltarak kan basıncını düşürür.
Ayrıca kemik sağlığını korur ve kemik yoğunluğunu güçlendirerek kırıkların iyileşmesine yardımcı olur. Kanser hücrelerinin büyümesini engelleyerek ve hücre ölümüne (apoptoz) neden olarak kanserle savaşır. Diş ve ağız sağlığını korur ve bakterileri öldürerek ve diş etlerinin etrafındaki şişlikleri azaltarak boşlukları nötralize eder.
Bunun dışında, cilt hücresi gençleşmesini teşvik ederek yara iyileşmesini hızlandırır. Karaciğeri toksinlerden, yaralanmalardan ve hastalıklardan korur. Kan şekeri seviyesini düşürerek şeker hastalığını iyileştirir.
Propolis Beeo
Damla formunda olan propolisin kullanım oranı çocuklarda ve yetişkinlerde farklıdır. Çocuklarda, günde 10 ile 40 damla arası propolis tüketilebilir. Yetişkinlerde ise günde 20-80 damla propolis tüketebilirsiniz. Bu ürünü bal, pekmez, yoğurt, ekmek gibi yiyeceklerle tüketebilirsiniz.
Propolis Balparmak
Su bazlı saf propolis ürünü tek kullanımlıktır. Bir şase ürünü, bal ya da pekmez gibi ürünlere karıştırıp, aç ya da tok karnına tüketebilirsiniz.
Propolis Apitera
Balparmak Apitera markasının pek çok farklı propolis ürününü bulabilirsiniz.
Propolis Sprey
Bu ürün boğaz ağrısını ve enfeksiyonları iyileştirmek için kullanılır. Bu sprey günde üç kez, iki fıs ile kullanılır.
Propolis Tablet
Bu tablet yalnızca yetişkinler içindir. Sabah bir ve akşam bir olmak üzere günde iki tane tüketebilirsiniz.
Propolis Şurup
Bu şurubun kapağını ölçü olarak kullanmalısınız. Çocuklar, günde iki kez 5 ml. propolis şurubu tüketilebilir. Yetişkinler ise günde iki kez 10 ml. propolis şurubu tüketebilirsiniz.
Propolis Arı Sütü
Bu ürün propolis, arı sütü ve ham bal karışımıyla sağlık dostudur. Sabahları ve aç karnına, 1 tatlı kaşığı tüketebilirsiniz.
Propolis Bozulur Mu?
Tüm propolis ürünlerinin son kullanma tarihi vardır. Bu yüzden son kullanma tarihlerine dikkat etmeniz gerekir.
