Başta kanser olmak üzere pek çok hastalıkta kullanılan iki tedavi olan ışın tedavisi ile kemoterapi arasındaki fark nedir sorusunun cevabını bu yazımızda bulacaksınız. Kanser ile mücadelede tercih edilen iki farklı yöntem olarak kullanılan ve kanserin türüne göre uygulanışı ayarlanan bu tedavilerin ne olduğu, hangi durumlarda kullanıldığı ve tedavilerin süresi boyunca dikkat edilmesi gerekilen konulardan bahsedeceğiz.
Kemoterapi Nedir?
Kemoterapi vücutta büyüyen hücreleri öldürmek amacıyla kullanılan güçlü ilaçlarla reçetelenen ilaç tedavisidir. Bu tedavi genel olarak kanser hastalığının tedavisinde kullanılır. Kanser vücutta hücrelerin çok hızlı ve düzensiz bir şekilde büyümesi olarak tanımlanabilir. Kemoterapi ile bu büyüme ve yayılmanın önüne geçilmek istenir. Kemoterapide pek çok farklı ilaç kullanılır. Bu ilaçlar tek tek ya da diğerleri ile kombin olarak kullanılmaktadır. Kemoterapi ile pek çok kanserin tedavisinde kullanılsa da pek çok yan etkisi ile hastalara uygulanmaktadır. Bu yan etkiler bazı durumlarda hafif bazı durumlarda ise ciddi sonuçlara yol açmaktadır.
Kemoterapinin bir diğer yan etkisi de hücrelerin öldürülmesi ile alakalı. Kemoterapi sırasında fazla hücreler öldürülse de bunun yanında sağlıklı hücrelerde öldürülmektedir. Bu durum hastaların çok halsiz ve dirençsiz kalmalarına sebebiyet vermektedir. Bu durumda hastaların kemoterapi almaya başladıkları süreç sonrasında bağışıklık sistemleri ve vücut dirençleri de düştüğü için hastalığa açık hale gelmektedirler.
Kemoterapinin Amacı Nedir?
Kemoterapi kanser hastalarının kanserli hücrelerinin temizlenmesi ve öldürülmesi amacıyla uygulanan bir tedavi yöntemidir. Kemoterapi kullanımının çeşitli düzenlemeleri mevcuttur. Bunlar;
- Kemoterapi kanserli hastalarda farklı tedavi yöntemleri kullanılmadan ilk tedavi yöntemi olarak kullanılabilir.
- Diğer tedavi yöntemleri uygulandıktan sonra yani cerrahi ya da farklı tedaviler tamamlandıktan sonra koruyucu tedavi olarak uygulanabilir
- Kemoterapi radyotedavi ya da cerrahi tedavilerden önce bu tedavilerin etkisini mümkün kılmak amacıyla kanserli hücrelerin azaltılıp kanserin küçültülmesi amacıyla uygulanabilir
- Kanser hücrelerini öldürerek bulguların hafifletilmesini sağlayabilir
Kanser Dışında Kemoterapinin Kullanımı
Kemoterapi kanser hastalığının dışında kemik iliği hastalıkların ilik nakli öncesi hastanın nakle hazırlanması amacıyla kullanılabilir. Bunun yanı sıra bağışıklık sistemi düzensiz olan hastaların tedavisinde çok düşük dozlarda uygulanarak kontrol amacıyla kullanılır.
Kemoterapinin Riskleri Nelerdir?
Işın Tedavisi ile Kemoterapi Arasındaki Fark Nedir başlıklı konumuza kemoterapinin risklerinden bashederek devam edeceğiz. Kemoterapi ilaçlarının hastalar üzerinde yan etkileri oldukça fazladır. Bazı ilaçlar yan etki yaratabilirken bazıları da bir yan etki yaratmayabilir. Bu ilaçların yan etkileri için doktorunuzdan bilgi alabilirsiniz.
Kemoterapi Sonrası Görülebilecek Yan Etkiler Nelerdir?
Kemoterapi alan hastalarda ortak görülebilecek yan etkiler mevcuttur. Bu yan etkiler geçici olmakla beraber hastaya olan etkisi alınan kemoterapinin dozajına göre değişkenlik gösterebilir. Tedavi sonrası zamanla bu yan etkiler yok olmaktadır.
- Bulantı
- Kusma
- İshal
- Saç ve tüy kaybı
- Aşırı halsizlik
- İştahsızlık
- Ateşlenme
- Ağız içinde ve dışında yaralar
- Vücudun belli bölgelerinde ağrılar
- Kabızlık ya da tuvaletini kolay yapamama
- Çok kolay bir şekilde yaralanma
Kemoterapinin Uzun Vadeli Yan Etkileri Nelerdir?
Kemoterapi sonrası belli bir süre sonra yani ay ve yıl geçtiğinde görülebilecek bazı yan etkiler mevcuttur. Bu yan etkiler kullanılan ilaca göre değişkenlik göstermektedir.
- Akciğerde tahribat
- Kalp ile ilgili sorunlar
- Çocuk sahibi olamama sorunu
- Böbrekler ile ilgili sorunlar
- Sinir hasarı
- Farklı bir kanser olasılığı
Kemoterapi öncesinde doktorunuzdan mutlaka geç belirtiler hakkında bilgi alın. Bu geç belirtilerin bulguları hakkında mutlaka bilgi almayı unutmayın.
Hastalar Kemoterapiye Nasıl Hazırlanır?
Hastaların kemoterapiye nasıl hazırlanacağı ve izlenecek adımlar, kullanılacak olan ilacın türüne bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Doktorunuzdan kemoterapi sürecine hazırlık için gereken bilgileri alabilirsiniz.
Eğer damar içi bir kemoterapi alacaksanız doktorunuz size kateter, port ya da pompa tarzı bir alet önerebilir. Bu aletin kullanılmasındaki amaç kemoterapi ilaçlarının bu ilaç yardımı ile vücuda zerk edilmesidir. Alet genel olarak göğüs damarları kullanılarak vücuda yerleştirilir.
Vücudunuz kemoterapiye hazır olduğunun tespiti adına test yapılır, bu testler içerisinde böbrek ve karaciğer fonksiyonlarının kontrolü ve kalp sağlığı kontrol edilir. Eğer bu durumlarda bir sorun yoksa doktorunuz tarafından tedaviye devam edilir. Aksi durumda ilaç ve doz değiştirilir.
Enfeksiyon belirtileri durumunda bir diş doktoruna görünmeniz gerekebilir. Bu enfeksiyonların tedavisi komplikasyon riskini azaltır. Vücutta bulunan enfeksiyonlar kemoterapinin etkisini azaltmaktadır.
Kemoterapi öncesinde oluşabilecek yan etkiler ve bunların tespiti adına doktorunuzdan bilgi alınız. Gerekli durumlarda ilaç ve dozlar ile alakalı düzenlemeler yapılır. Bu düzenlemeler ve ek uygulamalar tamamen oluşabilecek yan etkilerin giderilmesi adınadır.
Kemoterapiye gelen hastaların uygulama öncesinde çok iyi dinlenmeleri önerilir. Ayrıca hastaların yanında mutlaka bir yakınlarının bulunması önerilir. İlk seansta hafif yan etkileri belirgin olarak göreceksiniz.
Hangi Kemoterapi İlacı Kullanılacağına Nasıl Karar Verilir?
Doktorunuz bazı faktörlere dayanarak hangi kemoterapi ilacını kullanacağınız belirler. Kanserin türü, evresi, genel sağlık durumunuz, daha önce aldığınız kanser tedavileri, tercihleriniz size uygulanacak kanserin tedavisinde kullanılacak ilacı belirler.
Kemoterapi İlaçları Hastaya Nasıl Verilir?
Kemoterapi ilaçları farklı yöntemlerle vücuda zerk edilir. Bunlar damar yolu ile, hap, iğne, krem şeklinde vücuda enjekte edilebilirken vücudun belirli bir bölgesini tedavi için kullanılan bazı kemoterapi ilaçları da vardır. Bu ilaçlar doğrudan vücudun kanserli bölgelerine verilir. Bir başka yöntem de direk kansere verilen ilaçlardır. Örneğin ilaçlar kansere yakın bölgelere ince kapsüller olarak yerleştirilir. Bu kapsüller zamanla çözülerek ilaçları vücuda salar.
Hangi Sıklıkla Kemoterapi Alınmalıdır?
Doktorunuz hastalığınız ile mücadele için kullandığı ilaca, hastalığınızın derecesi ve vücut direncinize bağlı olarak nasıl bir tedavi programı uygulanacağını belirler. Kemoterapi tedavisi devamlı ve ya birbirinizi izleyen uygulamalar şeklinde belirli aralıklarla uygulanabilir.
Kemoterapi kanser hastalığında genelde ilk tercih olarak hastalara uygulanmaktadır, peki kemoterapi dışında yine sıklıkla uygulanan ışın tedavisi hakkında neler biliyoruz? Gelin şimdi ışın tedavisi yani radyo terapi hakkında detaylı bilgiler alalın ve doğru bildiğimiz yanlışları düzeltelim.
Işın Tedavisi Radyoterapi Nedir?
Işın tedavisi olarak bilinen radyoterapi, iyonize radyasyon kullanılarak hastalıkların tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Radyoterapi ile vücuda dozu yüksek radyasyon verilerek kanserli hücrelerin temizlenmesi ve öldürülmesi, çoğalmasının önüne geçilmesi sağlanır. Radyo terapi normalden çok daha hızlı çoğalan kanser hücrelerinin tedavisinde kullanılır.
100 hastadan 60’ına uygulanan radyo terapi ile çözüme yönelik yaklaşım uygulanır. Radyoterapide tümörlü alan belirlenir ve ışınlar direk olarak o bölgeye yüksek dozlarda gönderilir. Bu tedavi yöntemi bölgesel bir tedavidir ve seansları ortalama 20 dakika kadar sürmektedir. Dolayısı ile tedavi hastaların günlük yaşamlarını etkilemez.
Radyo terapi ile kanser hastalarının tedavi sonrası hayatlarının normal seyrinde devam etmesi hedeflenir. Dolayısı ile bu tedavide tüm hücrelerden ziyade direk kanserli bölge ve o bölgedeki hücreler hedef alınır. Bu sayede sağlıklı dokular korunuz ve kanser kontrol altına alınabilir.
Işın Tedavisi Hangi Kanser Tedavilerinde Kullanılır?
Günümüzde pek çok kanser tipinde rahatlıkla kullanılabilmektedir. Organları koruyabilme durumu olduğu için jinekolojik kanserler, baş boyun ve prostat kanserleri gibi kanser türlerinde iyi sonuçlar alınmaktadır. Beyinde oluşan kanserlerde cerrahi müdahale sonrası tercih edilir ve küçük boyutlardaki kanserlerde yok etme özelliği ile tek başına da bir tedavi yöntemi olarak tercih edilmektedir.
Çoğu kanserin tedavisinde kullanılsa da bazı kanser tiplerinde tek tedavi yöntemi olarak kullanılır. Işın tedavisi bazı kanser tiplerinde kanserli bölgenin küçültülmesi ve cerrahi müdahaleye uygun hale gelinmesi amacıyla kullanılır. Bazen cerrahi müdahale sonrası kalan kanserli hücrelerin temizlenmesinde kullanılır. Radyoterapi ile cilt kanseri, baş boyun bölgesindeki kanserler, beyin tümörleri, meme ve prostat kanseri, mesane kanseri, akciğer kanseri, kadın hastalıkları kanserleri, yumuşak doku kanseri ve kemik tümörlerinin yanı sıra sindirim sistemi kanserleri ve lenfomların yanı sıra çocukluk çağı tümörlerinin tedavisinde ışın tedavisi kullanılır.
Işın Tedavisi Nasıl Yapılır? Nasıl Uygulanır?
Işın tedavisi dıştan ya da içerden uygulama olarak iki farklı yöntemle yapılabilir. Bazı durumlarda iki yöntem sırasıyla uygulanabilir. Kanserin tedavisinde uzun ve farklı tedavilerin kompleks uygulandığı yollar izlenmelidir. Dolayısı ile ışın tedavisinin uygun yerlerde yapılması gereklidir. Günümüzde radyoterapinin gelişmesi ile eskiye nazaran daha etkili tedaviler uygulanmaya başlandı. Kullanılan farklı cihazlar sayesinde hastalara ışınların doğru ve ekili olarak yönlendirilmesi sağlanır. Bu sayede sağlıklı hücreler de korunmuş olur.
Radyoterapi Nasıl Etki Eder?
Radyoterapi kanserli bölgeye uygulanarak o bölgedeki hücrelerin temizlenmesi amacıyla kullanılan bir tedavi yöntemidir. Tedavi için verilen radyasyon normal hücrelere de etki etmektedir. Ancak bu hücrelerin kendi hasarlarını tamir etme hızı da oldukça yüksektir.
Işın Tedavisi Türleri Nelerdir?
Işın tedavisi yani radyoterapi ekternal, brakiterapi ve intraopetarif olmak üzere 3 başlıkta incelenir. Eksternal radyoterapi hastaya dışarıdan bir radyasyon kaynağı ile yapılan tedavi yöntemidir. Brakiterapi ile radyasyon kaynağı tedavi edilmesi gerekilen alanın yanına ya da yakınına yerleştirilir. İntraopetarif radyoterapi ise cerrahi sırasında uygulanan radyoterapidir. Bu uygulama tek seanslık bir uygulamadır.
Işın Tedavisinin Yan Etkileri
Işın tedavisi boyunda ve akabinde hastaların belirttiği yan etkiler tedavinin uygulandığı bölgeyle sınırlıdır. Işın tedavisi sonunda uygulama yapılan alan şişer ve bölgede ödem oluşur ve bunlar anlık, bölgesel etkilerdir. Karın bölgesine uygulanan ışın tedavisinde mide bulantısı ve kusma gibi etkiler görülebilir. Baş boyuna uygulanan tedavi ağrılara sebebiyet verebilir. Göğüs bölgesine yapılan tedavilerde iltihaplanma görülebilmektedir. Bu iltihaplanma yutkunma sorunları, dehidrasyon gibi etkiler gösterebilir. Alt karın bölgesine uygulanan tedavide bağırsak değişikliklerine yol açabilir.
Işın Tedavisinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Işın tedavisi almaya başlamadan önce doktorunuza düzenli kullandığınız ilaçlar hakkında bilgi vermeniz gerekir, ayrıca tedavi öncesinde mutlaka iyice dinlenmelisiniz. Ayrıca tedavi sürecinde vücudunuza rahat ettirecek vücudunuzu sıkmayan kıyafetler giymelisiniz. Dengeli beslenme, ışın tedavisi boyunca uyulması gereken en önemli kurallardan biridir. Oluşacak tüy dökülmeleri kısa sürede eski haline gelecektir. Güneş ışınları bu süreçte korunmanız gereken bir faktördür ve en önemlisi de psikolojik etmenlerin kontrol edilmesi için psikolojik destek alınmalıdır.
Tüm bu ışın tedavisi sürecinde günde en az 2,5 litre su tüketmelisiniz. Dengeli beslenme ve su tüketimi hastanın direncinin korunması adına oldukça önemlidir. Günlük yürüyüşlerin yapılması, hafif bir spor ve kendinizi motive etmeniz oldukça önemli etmenlerdir.
Işın Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Işın tedavisi haftanın 5 günü uygulanmak suretiyle ortalama 2 ay kadar sürer. Vücut dokularına zarar verilmemesi adına dozlar bu şekilde ayarlanır. Alınacak toplam doz hastalığınızın durumu, tümörün yeri ve sağlık durumunuza göre değişkenlik gösterebilir.
Işın Tedavisi Cinsel Hayatı Etkiler Mi?
Işın tedavisinin jinekolojik kanserler dışında cinsel hayata hiçbir negatif etkisi yoktur.
Işın Tedavisi ile Kemoterapi Arasındaki Fark Nedir?
Işın tedavisi radyoaktif ışınlar ile uygulanan bir tedavidir. Ancak kemoterapi tedavisinde hastalığın çözümü adına ilaçlı tedavi uygulanmaktadır. Işın tedavisinde vücuda radyoaktif ışınlar gönderilmektedir. Kemoterapide ise vücuda kanserli hücreleri öldürmek için ilaç zerk edilmektedir. Bu ilaçlar ile yapılan tedavide hastanın vücudu radyoterapide olduğu gibi halsiz kalabilir. Dolayısı ile bu iki tedavi yönteminde de hastanın iyi dinlenmesi, bağışıklığını diri tutması ve dengeli beslenmesi şarttır.
Kemoterapi ışın tedavisine göre daha şiddetli yan etkiler gösterebilir. Ancak ışın tedavisinde uygulama bölgesel yapıldığı için yan etkiler daha kısıtlı ve bölgesel olarak görünmektedir. Tüm bunların yanı sıra, kemoterapi ilaçları uzun vadede vücuda etkisi ile farklı yan etkiler gösterebilmekle beraber ışın tedavisinde bu durumlar oluşmamaktadır.
Işın tedavisi ya da kemoterapi hastalığın tipi, mevcut durumu ve evresine bağlı olarak hangisinin kullanılacağı farklılık göstermektedir. Dolayısı ile tedavilerden hangisinin kullanılacağını doktorunuz ve hastalığınız belirlemektedir.
Bu yazımız ile sizlere Işın Tedavisi ile Kemoterapi Arasındaki Fark Nedir ve tedavilerin detayları hakkında bilgiler verdik. Umarız bu tedavilerin hiç birisine ihtiyaç duymayacağınız sağlık dolu bir hayat geçirirsiniz.
